نت‌ها برای تنهایی می‌نوازند

برخی را در جمع می‌شنویم و گاه با شنیدن یک قطعه موسیقی در جمع خطاب به دیگران می‌گوییم که این موسیقی برای لحظه‌ای تنهایی است و شنیدنش در کنار دیگران از لطف آن می‌کاهد.

این موسیقی‌های تنهایی به یاد ماندنی‌ترین کارهایی است که شنیده‌ایم. صرفا هم غمگین نیستند، اما حال و هوایشان به گونه‌ای است که قرار است تنهایی‌هایمان را رنگ بزنند و انگار بشوند همدم لحظه‌هایی که نمی‌توانیم با کسی قسمت‌شان کنیم.

همه ما از این موسیقی‌ها داریم، موسیقی‌هایی که برای لحظه‌های تنهایی هستند و وقتی پس از مدتی آنها را می‌شنویم، خاطرات زیادی برایمان زنده می‌شود.

هر یک از ما موسیقی تنهایی خاص خودمان را داریم، اما برخی قطعات هستند که انگار برای تنهایی خلق شده‌اند و همه ما آنها را به‌عنوان موسیقی‌های لحظات تنهایی مان می‌شناسیم.

سفر به دیگر سو

این آلبوم از همان طرح جلدش طرح یک تنهایی مبهم را دارد. تنهایی که از یک جمله شمس تبریزی شروع می‌شود:

آن‌ خطاط،

سه‌گونه خط‌نوشتی!

یکی، او خواندی لاغیر او!

یکی را، هم‌ او خواندی،

هم‌غیر او

یکی، نه او خواندی، نه غیر او

آن خط سوم منم!

این آلبوم با صدای شهرام ناظری، سه‌تار حمیدمتبسم و کیهان کلهر، دف و تنبک پژمان حدادی و بربط حسین بهروزی‌نیا در سال 1386 به مناسبت یادواره شمس تبریزی منتشر شده و از همان ابتدای انتشار تاکنون مورد توجه بوده است.

آکاردئون نوازانی که از کوچه رد می‌شوند

آکاردئون‌نوازان کوچه پس‌کوچه‌های شهر را هم فراموش نکنیم. همین که در محیط خانه مشغول انجام کار یا استراحت هستیم، از کوچه رد می‌شوند. صدای سازشان به گوشمان می‌رسد. حرفه‌ای نمی‌زنند، اما همین که در سکوت خانه یا همهمه ماشین‌هایی که می‌گذرند، صدای سازشان شیرین و دلنواز است. گاهی «جان مریم چشماتو وا کن» و گاه هم یک موسیقی نوستالژیک دیگر.

خاطرات ترک‌خورده

سراپا اگر زرد و پژمرده‌ایم‌ /‌ ولی دل به پاییز نسپرده‌ایم‌ /‌ چو گلدان خالی لب پنجره‌ /‌ پر از خاطرات ترک‌خورده‌ایم‌ /‌ اگر دل دلیل است آورده‌ایم....

این شعر را قیصر امین‌پور سروده بود؛ غزلی که حال و هوا و حس آشنایی برایمان دارد. حس روزهای تنهایی که خیلی از ما حس همین گلدان خالی لب پنجره را داشته‌ایم. صداهای این قطعه هم به یاد ماندنی‌اند. زنده‌یاد ناصر عبداللهی خوانده بود و پرویز پرستویی دکلمه کرده بود. آهنگسازی کار را هم ناصر عبداللهی انجام داده بود و در سال 1379 منتشر شد.

«ارغوان» ارمغانی برای تنهایی

«ارغوان» یکی از قطعات آلبوم موسیقی حریق خزان است که به آهنگسازی مهیار علیزاده و خوانندگی علیرضا قربانی منتشر شد. قطعه اول با غزلی از هوشنگ ابتهاج و قطعه دوم هم با شعری از زنده‌یاد فریدون مشیری خوانده شده است. قطعه سوم هم موسیقی بی‌کلام است و با استقبال خوبی هم مواجه شده است.

«ارغوان» شاخه هم خون جدا مانده من.

آسمان تو چه رنگ است امروز

آفتابی است هوا یا گرفته است هنوز

من در این گوشه که از دنیا بیرون است

آفتابی به سرم نیست از بهاران خبرم نیست... .

این شعر علاوه بر بیان یک تنهایی عمیق به دنبال پیوند و ریشه با مفهومی خاص می‌گردد که هر شنونده‌ای را با خود همراه کند.

تنهایی با رضا صادقی

«وایسا دنیا من می‌خوام پیاده شم» هم یکی از کارهای رضا صادقی است که خودش این روزها اعلام کرده دیگر قصد پیاده‌شدن ندارد و می‌خواهد ادامه دهد، اما ظاهرا خیلی‌ها قصد ندارند دست از شنیدن این ترانه بردارند. هر چه باشد این ترانه به درد لحظه‌های تنهایی‌مان می‌خورد که از همه جا بریده‌ایم و خسته‌ایم و فکر می‌کنیم که زندگی خیلی سیاه و تلخ است، اما شاید همه لطفش به این است که پس از شنیدنش دلـمان آرام می‌شود و کمی از تلخی‌های ذهنمان می‌کاهد.

ساغر شکسته سالار عقیلی

«ساغرم شکست ای ساقی‌/‌رفته‌‌ام ز دست ای ساقی» به خوانندگی سالار عقیلی هم این روزها طرفداران زیادی دارد. این کار شعری از معینی کرمانشاهی و آهنگسازی زنده‌یاد همایون خرم را دارد و تاکنون خوانندگان زیادی آن را خوانده‌اند. اما این روزها این اثر با صدای سالار عقیلی بسیار شنیده می‌شود و طرفداران زیادی دارد.

صدای خش‌دار روزهای تنهایی

این روزها هم نسل جوان وقتی خیلی دلشان می‌گیرد به صدای گرفته و خش‌دار محسن چاوشی پناه می‌برند و شاید بتوان گفت این خواننده بی‌آن‌که خودش بداند، شریک لحظات تنهایی بسیاری از ما شده است. چاوشی از سال 1382 فعالیت خود را به طور جدی در عرصه موسیقی آغاز کرده بود، اما پس از آهنگسازی و خوانندگی فیلم سینمایی «سنتوری» ساخته داریوش مهرجویی جایگاه خود را میان مردم یافت و ماندگار شد.

تیتراژ‌های تلویزیونی برای تنهایی

وقتی نام تنهایی به میان بیاید، نمی‌توان از آنها گذشت. نمونه‌اش هم ترانه «باور نکن تنهایی‌ات را» است که تیتراژ پایانی یکی از سریال‌های تلویزیونی ماه رمضان چند سال پیش به نام «شکرانه» بود. این اثر ترانه‌ای بسیار قوی و محکم از اهورا ایمان داشت و موسیقی خاص و دلنشین علیرضا کهن‌دیری را با صدای محمد اصفهانی گره زده بود و کاری ماندگار و دلنشین ساخته بود. البته در میان تیتراژهای تلویزیونی اثر دیگری هم در ذهن‌ها ماندگار شده است:

هنوز عادت به تنهایی ندارم

باید هر جوریه طاقت بیارم

اسیرم بین عشق و بی‌خیالی

چه دنیای غریبی بی‌تو دارم

تنها ماندم... تنها ماندم...

سه نسل با این ترانه تنهایی خاطره دارند. نسل اول آن را با صفحه‌های گرامافون شنیده‌اند. نسل دوم با نوارکاست‌ها و نسل سوم با سی‌دی‌ها. خوانندگان زیادی هم آن را خوانده‌اند، اما برای خیلی‌ها فرقی ندارد این ترانه را با صدای چه کسی بشنوند، هر کس بخواند شعر تنهایی است.

آهنگسازی آن را هم استاد زنده‌یاد همایون خرم انجام داده و شعرش را هم مرحوم عبدالله الفت سروده است. در کل می‌توان گفت اغلب ساخته‌های همایون خرم لحظه‌های عمیق عشق و تنهایی سه نسل گذشته را رقم زده است و از خاطر نمی‌رود.

ترانه‌ای برای شکستن «سکوت»

«سکوت» محسن یگانه هم یکی از آثاری است که نسل جوان آن را دوست دارند و در تنهایی‌شان می‌شنوند. این ترانه را یگانه خود سروده و آهنگسازی کرده است. به رغم نظرات منتقدان که معتقد بودند این ترانه ایرادهای وزنی زیادی دارد، مردم آن را پسندیدند و به خاطر سپردند. این ترانه در آلبوم موسیقی «رگ خواب» منتشر شده بود.

زینب مرتضایی‌فر - گروه فرهنگ‌و‌هنر