آیا کاهش حافظه و افزایش فراموشی، نشانه «ام‌اس» است؟

چنین واکنش‌هایی در مورد بیماری ام‌اس به کرات اتفاق می‌افتد تا جایی که با بروز نشانه‌هایی چون خواب‌رفتگی و بی‌حسی دست و پا، نگرانی بابت ابتلا به ام‌اس در بسیاری افراد شدت می‌گیرد.

ام‌اس یک بیماری التهابی است که با درگیری سیستم عصبی مرکزی و بخصوص ماده سفید مغز، نخاع و عصب چشمی منجر به علائم و نقایص نورولوژیک در بیمار می‌شود. علت بیماری، تخریب میلین است که یک غلاف پوششی اعصاب است، ولی در صورت پیشرفت بیماری اکسون‌ها (رشته‌های عصبی) نیز آسیب می‌بینند.

به گفته دکتر فرهاد عصارزادگان، متخصص مغز و اعصاب، نشانه‌های اختصاصی بیماری ام‌اس شامل التهاب حاد عصب چشمی، تاری ناگهانی دید، نداشتن تعادل، ضعف یا فلج حاد اندام‌های تحتانی یا چهار اندام، دوبینی و اختلال اسفنکتری (بی‌اختیاری ادرار) می‌شود. ناگفته نماند علائم بالینی بیماری ام‌اس در بیماران مختلف ممکن است تفاوت داشته باشد. استمرار و تداوم علائم در تائید قطعی بیماری ام‌اس بسیار اهمیت دارد.

عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌و‌گو با جام‌جم می‌افزاید: ام‌اس معمولا افراد جوان و بویژه بین سنین 20 تا 40 سال را درگیر می‌کند و در خانم‌ها شایع‌تر است. البته تشخیص ام‌اس به واسطه رد دیگر علل احتمالی ممکن است علائم مشابه ایجاد کند. به بیان دیگر، گذشت زمان و انجام بررسی‌های تشخیصی بیشتر برای رد یا تشخیص قطعی بیماری ام‌اس ضروری است.

شبه ام‌اس‌ها را بشناسید

همان‌گونه که گفته شد بیماری ام‌اس غلاف پوششی عصب‌ها را تخریب می‌کند. هر بیماری‌ای که چنین تاثیری روی عصب بگذارد، شبه ام‌اس قلمداد می‌شود.

دکتر عصارزادگان با اشاره به این‌که شبه ام‌اس‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند، توضیح می‌دهد: یکسری از شبه ام‌اس‌ها شامل بیماری‌های عروقی می‌شود که رگ را درگیر می‌کند و به آنها واسکولیت گفته می‌شود، مانند لوپوس، بهجت و شوگرن که با درگیری کامل سیستم عصبی مرکزی همراه است. این بیماری‌ها رگ را درگیر می‌کنند و با ام‌آر‌آی قابل تشخیص هستند. البته علائم دیگری غیر از عوارض مشابه ام‌اس نیز از خود بروز می‌دهند.

این نورولوژیست می‌افزاید: گروهی از بیماری‌های التهابی و نیز برخی بیماری‌های عفونی مانند لایم (لایم یک بیماری ویروسی است که سیستم عصبی را درگیر می‌کند و علائم شبه ام‌اس ایجاد می‌کند) و سیفلیس و نیز برخی تومورها مانند متاستاز‌های مغزی و فشارهای توموری وارده به نخاع نیز ممکن است، علائم مشابه ام‌اس بدهد. از سوی دیگر برخی بیماری‌های تغذیه‌ای مانند کمبود ویتامین ب12، بیماری‌های ارثی مانند اتاکسی‌های ارثی (اتاکسی یک بیماری ارثی است که شامل آسیب‌های سیستم عصبی می‌شود) و حتی گاهی میگرن نیز از نظر ام‌آر‌آی، تصاویری مشابه ام‌اس ایجاد می‌کند. البته نکته مهم این است که تشخیص ام‌اس در ابتدا براساس علائم کلینیکی است و به هیچ وجه نباید فقط براساس تصویربرداری صورت بگیرد.

نشانه‌هایی که نباید ابتلا به ام‌اس تلقی شود

خیلی‌ها کاهش حافظه و فراموشی را از علائم ابتدایی ام‌اس تلقی می‌کنند. در حالی که چنین تصوری نادرست است.

دکتر عصارزادگان با بیان این مطلب می‌گوید: ام‌اس به واسطه اختلال حافظه تشخیص داده نمی‌شود، ولی در سیر بیماری، یکی از شکایات بیماران، اختلال حافظه است. همچنین شکایات عضلانی و مفصلی که در آرتروز دیده می‌شود نیز جزو علائم برجسته ام‌اس نیست. گرچه بیماران مبتلا به ام‌اس از خستگی و ضعف و بی‌حالی عمومی شکایت دارند.

این متخصص مغز و اعصاب تاکید می‌کند: همان‌گونه که گفته شد بیماری‌های خودایمنی که تحت عنوان واسکولیت‌ها شناخته می‌شوند، بجز درگیری عصبی با درگیری دیگر نواحی بدن مانند مفاصل، پوست، کلیه و قلب نیز همراه هستند و این مساله وجه افتراق آنها با ام‌اس است. بیماری ایدز نیز ممکن است گاهی از نظر ام‌آر‌آی، تصاویری مشابه ام‌اس ایجاد کند، ولی با توجه به علائم دیگری که همراه بیماری وجود دارد، معمولا از ام‌اس تفکیک داده می‌شود. همچنین ممکن است ضایعاتی شبیه ام‌اس در ام‌آر‌آی کسانی که فشار خون دارند یا سنشان بالاست، دیده شود.

به خاطر داشته باشید هیچ بیماری نمی‌تواند ام‌اس را در خود شناسایی کند و این بیماری فقط از سوی متخصص مغز و اعصاب قابل تشخیص و تائید است.

پونه شیرازی ‌/‌ گروه سلامت