ضبط «صدای شهر تهران» در یک آلبوم

محسن شهرنازدار پیرامون این طرح مطالعاتی که از اوایل دهه هشتاد آغاز شده است، توضیح داد: پروژه «صدای شهر تهران» مدتی است که در دو کارگروه مختلف موسسه انسان شناسی و فرهنگ در دانشگاه علوم اجتماعی برپایه انسان شناسی و صدا به مثابه یک ابزار، مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته است که ما علاوه بر فعالیت در این حوزه در خانه هنرهای شهری نیز به آن پرداخته‌ایم و تا کنون نیز نتایج بسیار خوبی را از این پروژه گرفته‌ایم.

این پژوهشگر موسیقی ادامه داد: این پروژه که طی سال‌های اخیر وارد فاز جدیدی از مطالعات خود شده است در سه دوره متناوب تلاش کرده که نمونه های مختلفی را از صداهای شهر تهران بر اساس موقعیت های جغرافایی در یک زمان مشخص برداشت کند که تصور می کنم این نوع فعالیت هم به کار طراحی فضای شهری کمک قابل توجهی می‌کند و هم نوعی اسنادی هستند که در حوزه میراث شنیداری به عنوان یکی از مباحث مهم در ارتباط با میراث فرهنگی می تواند مورد توجه قرار گیرد. ضمن اینکه این مجموعه صوتی به تفاوت های آشکار فضاهای فرهنگی و در عین حال همزیستی طبقات مختلف فرهنگی و اجتماعی در منطقه های مختلف تهران امروز تاکید فراوانی می کند.

شهرنازدار تصریح کرد: صداهایی که ما از شهر تهران می شنویم همان میراث صدایی تولیدشونده از مردمانی است که می تواند به نوعی نماینده ای از فرهنگ عمومی کلان شهری مانند تهران باشد و نظریه پردازان، تاریخ نگاران، زبان شناسان از این دریچه به زوایای دیگری از انسان شناسی دست پیدا کنند. البته اینکه از طریق شنیدن صدا امکانی برای رسیدن به واقعیت فرهنگی و اجتماعی فضایی که همان صدا تولید شده وجود دارد یا خیر سوال مهمی است که برای پاسخ به آن باید پرسش ها و مباحث بیشتری را مطرح کرد که پروژه «صدای شهر تهران» یکی از همین مباحث در چنین رویکردهایی است.

این هنرمند و نوازنده موسیقی ایرانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به جزییات این پروژه اجتماعی - هنری بیان کرد: در این پروژه ما تلاش کردیم با حضور در خیابان های شهر تهران به فضاهای عمومی شهر اعم از قهوه خانه های سنتی، مترو، اتوبوس، تاکسی، تاکسی های خطی، رستوران ها، کافه ها، اماکن زیارتی، بازار، مغازه های مختلف و اماکنی از این دست صداهایی را ضبط کنیم؛ صداهایی که به فاصله حتی چند قدم کوچک از هم نشان دهنده تفاوت های فرهنگی و اجتماعی آشکاری است که ما هر روزه شاهد آن هستیم. یعنی با توجه به دیدگاه حاکم بر ضبط این مجموعه است که می‌توانیم تفاوت های تولید صدا در آمبیانس شهری را مشاهده کنیم.

وی در پایان بیان کرد: تمام فعالیت‌هایی که در این پروژه انجام می شود بدون وابستگی به بخش دولتی انجام گرفته و به نظرم می تواند مورد استفاده تمام طراحان فضای شهری تا کارشناسان شرکت کنترل کیفیت هوا و اساسا افرادی که در حوزه انسان شناسی شهری کار می کنند، قرار گیرد. این پروژه به نوعی بیانگر امکانی برای درک و دریافت فضاست که همانطور که اشاره کردم در عرصه پژوهش دارای ارزش های کیفی زیادی است. البته در تحقیقات انسان شناسی موسیقی شناسی معاصر، «صدا» نیز به اندازه موسیقی اهمیت خود را پیدا کرده است زیرا دیدگاهی که در آن موسیقی را بازتاب شرایط پیرامون فرض می کند، واضح است که به عنصر صدا نیز هم به عنوان یک میراث شفاهی که بازتابی از شرایط زیستی و حیات فردی و اجتماعی انسان است، توجه ویژه داشته باشد.(مهر)